استیبل کوین الگوریتمی را می‌توان گونه‌ای از رمزارزهای پایدار دانست که برپایه پروتکل‌های دیفای طراحی و عرضه شده است. دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز، حوزه‌ای نوپا و درعین‌حال پیچیده است که با هدف برپایی نظام مالی نوین کارآمد و انسدادناپذیر و نامتمرکز معرفی شده و توانسته است زمینه‌ساز ابداع راهکارها و ابزارهای نوآورانه‌ای برای حل مشکلات کنونی حوزه مالی و بانکی شود.
استیبل کوین‌های الگوریتمی ازجمله محصولات مالی نوآورانه مبتنی‌بر دیفای هستند که از تلاقی مفاهیم اقتصادی، مالی، ریاضی و فناوری پدید آمده‌اند. در این مقاله از بلاگ تترلند، استیبل کوین‌های الگوریتمی را معرفی می‌کنیم و نحوه عملکردشان و تفاوت‌های آن‌ها با استیبل کوین‌های معمولی را توضیح می‌دهیم؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.
استیبل کوین الگوریتمی چیست؟
استیبل کوین‌ها یا ارزهای پایدار گونه‌ای از رمزارزها هستند که برای حفظ و ذخیره ارزش به‌کار می‌روند و معمولاً هم از پشتوانه یک یا چند دارایی واقعی برخوردارند. این دارایی می‌تواند ارزی رسمی همچون دلار آمریکا یا فلزی گران‌بها مانند طلا باشد. پیوند تنگاتنگ استیبل کوین‌ها به دارایی‌های واقعی باعث می‌شود تا این نوع از رمزارزها به پناهگاهی امن برای گریز از نوسان‌های بازار تبدیل شوند.
معامله‌گران و فعالان بازار ارزهای دیجیتال نیز که پیوسته در این بازار حضور دارند، با ذخیره و دادوستد استیبل کوین‌ها از افت ارزش رمزارزهای خود در‌برابر نوسان‌های گاه‌وبیگاه بازار جلوگیری می‌کنند. بنابراین، فلسفه نهفته در ورای استیبل کوین‌ها چیزی جز ذخیره ارزش و تسهیل مبادلات نیست.
به‌بیان دیگر، استیبل کوین را می‌توان نوعی سازوکار وثیقهگذاری دانست که در آن به‌ازای ذخیره‌سازی و وثیقهگذاری یک یا چند دارایی واقعی، تعدادی رمزارز با عنوان استیبل کوین ساخته و عرضه می‌شود.
این دارایی‌های واقعی نقش پشتوانه را برای استیبل کوین‌ها بازی می‌کنند و متضمن حفظ ارزش آن‌ها هستند. بیشتر استیبل کوین‌های موجود در بازار رمزارزها همچون تتر (USDT) و USDC با دارایی‌های برون‌زنجیره‌ای وثیقهگذاری شده‌اند. در این دسته از استیبل کوین‌ها، یک نهاد متمرکز همچون بانک عهده‌دار مسئولیت وثیقهگذاری و عرضه استیبل کوین است.
وثیقهگذاری درون‌زنجیره‌ای؛ وجه تمایز استیبل کوین‌های الگوریتمی
بااین‌حال، علاوه‌بر استیبل کوین‌هایی همچون تتر، گونه‌ای دیگر از رمزارزهای پایدار وجود دارند که فرایند وثیقهگذاری آن‌ها با استفاده از سازوکارهای درون‌شبکه‌ای و غیرمتمرکز انجام می‌شود. استیبل کوین الگوریتمی نامی است که به این نوع از ارزهای پایدار اطلاق می‌شود و از نمونه‌های بارز آن‌ها می‌توان به رمزارز دای با نماد اختصاری DAI اشاره کرد.
استیبل کوین‌های الگوریتمی انواع و اقسام متفاوتی دارند. این گونه از رمزارزهای پایدار در ناب‌ترین حالت خود به دارایی پشتوانه خارجی متکی نیستند و کاملاً از وثیقهگذاری بی‌نیاز هستند. این استیبل کوین‌ها به‌جای پشتوانه‌های مبتنی‌بر دارایی‌های واقعی، بر الگوریتم‌ها تکیه دارند.
الگوریتم هم چیزی نیست جز یک یا چند دستورالعمل که به خروجی خاصی منجر می‌شود. این دستورالعمل‌ها به‌گونه‌ای تدوین و بهینه می‌شوند که با تکیه‌بر سازوکارهای انگیزشی و کنترل رفتار فعالان بازار و میزان ذخایر و نحوه عرضه خود را طوری تنظیم می‌کنند که ارزش هر واحد از آن‌ها دست‌کم روی کاغذ ثابت بماند.
استیبل کوین الگوریتمی چگونه کار می‌کند؟
استیبل کوین فارغ از آنکه الگوریتمی باشد یا نه، تا وقتی‌که بتواند ارزش خود را حفظ کند، به بقای خود ادامه می‌دهد. حال استیبل کوین تا چه زمانی می‌تواند ارزشش را حفظ کند؟
طراحان استیبل کوین‌های الگوریتمی از سازوکارهای مختلفی برای حفظ ارزش این نوع از رمزارزها بهره می‌برند. در استیبل کوین الگوریتمی این سازوکارها در پروتکل مادر آن گنجانده می‌شود و همگان می‌توانند در بلاک چین آن را مشاهده کنند.
در‌ادامه دو مدل رایج برای طراحی و عرضه استیبل کوین‌های الگوریتمی بی‌نیاز از وثیقهگذاری را معرفی می‌کنیم.
۱. مدل ری‌بیس (Rebase)
در استیبل کوین الگوریتمی مبتنی‌بر مدل ری‌بیس، میزان عرضه و ذخایر کوین‌ها به‌طور‌پیوسته تنظیم می‌شود تا نرخ برابری هر کوین درمقابل دلار از عدد یک کمتر یا بیشتر نشود. در این گونه از رمزارزهای پایدار، از دو سازوکار ضرب و امحای سکه برای اضافه یا حذف کوین‌های جدید به واحدهای موجود در چرخه معاملات استفاده می‌شود.
بدین‌ترتیب، اگر قیمت هر کوین از یک دلار فراتر رود، پروتکل طبق دستورالعمل‌های خودکار خود، کوین‌های تازه‌ای ضرب و روانه بازار می‌کند. در حالت عکس، اگر قیمت هر کوین به کمتر از یک دلار سقوط کند، پروتکل کوین‌ها را امحا می‌کند.
۲. مدل سینیوراژ (Seigniorage)
در استیبل کوین الگوریتمی مبتنی‌بر مدل سینیوراژ یا حق‌الضرب، سیستمی چندسکه‌ای به‌کار گرفته می‌شود. در این سیستم، یک سکه نقش استیبل کوین را بازی می‌کند و ارزش آن همواره ثابت است. سکه دیگر نیز ایفاگر نقش ابزار تسهیلگر است و ثبات سکه اولی را تضمین می‌کند.
مدل مبتنی‌بر حق‌الضرب با بهره‌گیری از مجموعه‌‌ای از سازوکارهای ضرب یا امحای سکه و بازار آزاد، معامله‌گران را تشویق می‌کند تا با خریدوفروش پیوسته سکه تسهیلگر، بهای سکه دیگر را که ایفاگر نقش استیبل کوین است، ثابت نگه دارند.
ناگفته نماند که مدل سومی هم برای طراحی و عرضه استیبل کوین‌های الگوریتمی وجود دارد که ترکیبی از مدل‌های گفته‌شده است. این مدل که نیمه‌الگوریتمی و نیمه‌وثیقه‌گذاری‌شده است، مدل کسری‌الگوریتمی نام دارد که این روزها توانسته است طرفداران بسیاری برای خود دست‌وپا کند.
هدف این نوع نوپا از استیبل کوین‌ها ارائه بهترین تجربه کاربری به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران با به‌کارگیری بهینه‌ترین سازوکارهای موجود است. ازجمله پروتکل‌های پیشتاز در عرضه این دسته از استیبل کوین‌ها می‌توان به «فراکس فایننس» (Frax Finance) اشاره کرد.
چند نمونه از استیبل کوین‌های الگوریتمی
۱. امپلفورث (AMPL)
امپلفورث یکی از نخستین استیبل کوین‌های الگوریتمی مبتنی‌بر مدل ری‌بیس است که ارزش آن بر‌اساس نرخ دلار تعدیل‌شده با شاخص مصرف‌کننده تعیین می‌شود.
۲. بیسیک کش (BAC)
این استیبل کوین از سیستم حق‌الضرب با توکن‌های سه‌گانه برای حفظ ارزش هر واحد از خود استفاده می‌کند.
۳. یو اس دی دی (USDD)
این ارز استیبل کوینی غیرمتمرکز برای اکوسیستم ترون است که می۲۰۲۲ جاستین سان، بنیان‌گذار ترون، آن را عرضه کرد.
۴. یو ایکس دی (UXD)
این رمزارز پایدار ازجمله استیبل کوین‌های الگوریتمی است که به‌طور‌کامل برپایه راهکار مدیریت سبد دلتا و در بستر بلاک چین سولانا عرضه شده است.
۵. یو اس تی (UST)
این استیبل کوین الگوریتمی ازجمله رمزارزهای پایداری است که با سقوط نابهنگام خود در کانون توجه رسانه‌ها قرار گرفت. می۲۰۲۰، بهای توکن ترا (LUNA) با افتی شدید مواجه شد و بلافاصله پس از آن، استیبل کوین مبتنی‌بر این توکن هم دچار سقوط ارزش شد.
جمع‌بندی
استیبل کوین‌های الگوریتمی در نگاه نخست و روی کاغذ پدیده‌های جذاب و نوآورانه‌ای به‌نظر می‌رسند؛ اما همچنان برای اثبات پایداری خود در کوران نوسان‌های بازار راه درازی را در پیش دارند. درحال‌حاضر، هیچ‌یک از این کوین‌ها نتوانسته‌اند همچون همتایان متمرکز و غیرالگوریتمی خود به جمع پرمعامله‌ترین رمزارزها راه پیدا کنند.
بااین‌حال، استیبل کوین‌های الگوریتمی می‌توانند زمینه‌ساز ظهور ابزارهای نوآورانه دیگر در حوزه دیفای شوند. این گونه از رمزارزهای پایدار می‌توانند مرزهای قلمرو دیفای را گسترش دهند و نظام مالی سنتی را بیش‌ازپیش به عقب برانند.
