یازده سال پیش، سیستم پرداخت نظیر‌به‌نظیر و ارزی غیرمتمرکز به نام بیتکوین (BTC) راه‌اندازی شد که معاملات آنلاین ایمن را امکان‌پذیر می‌کرد. از آن زمان، بازار خرید ارز دیجیتال درحالیکه مفاهیم جدیدی از داراییهای دیجیتالی مانند توکن ارزهای رمزپایه را معرفی می‌کند، به‌سرعت در حال توسعه است.
مدت‌ها بعد از معرفی اولین رمزارز در بازار خرید ارز دیجیتال، جهان وارد دوران ارز دیجیتال شد. امروزه، می‌توان هزاران کالا را با استفاده از PayPal یا WebMoney در آمازون و سایر خدمات آنلاین خرید. با‌این‌حال، این‌ها هنوز سیستم‌های پرداخت متمرکز هستند که ممکن است فاقد امنیت و شفافیت باشند.
در این مقاله از بلاگ تترلند، توضیح می‌دهیم که توکن چیست؟ چند نوع توکن وجود دارد؟؛ پس تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
توکن (Token) و رمزارز
در هسته توکن، رشته‌ای رمزگذاری‌شده شامل اعداد و حروف است. بسته به زمینه، توکن در‌زمینه ارزهای رمزنگاری‌شده ممکن است معانی مختلفی داشته باشد. توکن یا ممکن است به‌طور‌کلی ارز رمزنگاری‌شده را تعریف (BTC ،ETH ،EOS و…) یا به ارز دیجیتالی اشاره کند که روی بلاکچین خاصی ساخته شده است (ONT ،USDT ،BAT و…). روی‌هم‌رفته، در تعریف توکن می‌توان گفت که توکن ارز دیجیتالی است که واحد ارزش خاصی به‌همراه دارد.
انواع توکن (Token)
توکنهای امنیتی
عرضه اولیه سکه (ICO) در سال ۲۰۱۷، تعاریف جدیدی از رمزارزها ارائه داد. هنگام سرمایهگذاری در راه‌اندازی رمزارزی خاص در بازار خرید ارز دیجیتال، سرمایه‌گذار امیدوار است که ارزش توکنها به‌زودی افزایش یابد و هزینه‌های اولیه را جبران کند. توکن امنیتی سهم پروژه خریده‌شده سرمایه‌گذار را نشان می‌دهد.
برای مثال، از امروز چندین پروژه وجود دارند که هدفشان کمک به استارت‌آپ‌های بلاکچین برای صدور توکنهای امنیتی است. Polymath استاندارد توکن ERC-1400 را معرفی کرد که بر‌اساس ST20 ساخته شده است (استاندارد توکن امنیتی). Swarm زیرساختی باز برای تأمین امنیت دیجیتالی در بازار خرید ارز دیجیتال است که مدیریت کامل مدت‌زمان عرضه Token Security (STO) را ارائه می‌دهد.
توکنهای کمکی
توکنهای کمکی دسترسی به محصولات و خدمات راه‌اندازی جدید را فعال می‌کنند. طبق Bitcoin Wiki، توکنهای سودمند انواع این توکنها هستند که به صاحب آن‌ها امکان می‌دهند تا خدمات و اقلام مختلف خدمات را بخرند. از توکنهای کمکی برای تأمین اعتبار پروژه‌های زیرساخت مشترک استفاده می‌شود که قبلاً نمی‌توانستند چنین بودجه‌ای را دریافت کنند.
بیشتر برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) روی بلاکچین Ethereum ساخته شده‌اند. در‌نتیجه، اغلب توکنهای کاربردی dApps توکنهای مبتنیبر Ethereum هستند که به استاندارد توکن ERC-20 نیز اشاره می‌کنند. توکنهای dApps باعث میشوند که برنامه به‌درستی کار کند.
نمونه‌ای از توکنهای کاربردی FTX است. توکن FTX (FTT) توکن سودمند مبادله مشتقات ارز رمزنگاری‌شده FTX در بازار خرید ارز دیجیتال است. این توکن روی شبکه Ethereum در حال اجراست و دسترسی کاربران را به خدمات اصلی صرافی فروش یا خرید ارز دیجیتال فراهم می‌کند.
| توکنهای امنیتی | توکنهای کمکی |
| بهعنوان سرمایهگذاری در نظر گرفته میشوند | بهعنوان سرمایهگذاری در نظر گرفته نمی‌شوند |
| تحت‌نظارت معمول هستند | فاقد مقررات و نظارت هستند |
| فراهم‌کردن سهم پروژه برای سرمایه‌گذاران | فراهم‌کردن دسترسی به ویژگی‌ها و خدمات پروژه |
استانداردهای توکن (Token)
توکنها می‌توانند قابل‌تعویض یا غیرقابلتعویض باشند. بهعنوان مثال، یک اسکناس ۱دلاری دارایی‌ای قابل‌تعویض است؛ زیرا می‌توانید آن را با ده سکه مبادله کنید و همچنان همان مقدار ارزش داشته باشید. این در حالی است که توکنهای غیرقابلتعویض منحصر‌به‌فرد و یک نوع هستند. استاندارد ERC-20 نوعی رمزگذاری قابل‌تعویض را ارائه می‌دهد که مبتنیبر بلاکچین Ethereum است.
تفاوت توکن (Token) با کوین (Coin) در چیست؟
پس‌از بررسی معنی توکن در ارز دیجیتال، به‌سراغ مقایسه تفاوت های کوین و توکن می‌رویم. برخی ممکن است بگویند تفاوتی بین توکن و کوین وجود ندارد؛ زیرا هر دو دارایی رمزگذاری‌شده در بازار خرید ارز دیجیتال هستند. این ادعا کاملاً درست است؛ با‌این‌حال، تفاوتی بین این دو نوع ارزهای رمزپایه وجود دارد.
هر کوین بلاکچین مخصوص به خود را دارد و هدفش حفظ محیطی امن در دفتر توزیع‌شده و بازار خرید ارز دیجیتال است و بهعنوان ابزار پرداخت میتواند استفاده شود. برای مثال، بیتکوین (BTC) کوین مخصوص بلاکچین بیتکوین و اتر (ETH) کوین مخصوص بلاکچین Ethereum است و… .
توکن معمولاً بر بستر بلاکچین خاصی ساخته و برای حفظ اکوسیستم پروژه در نظر گرفته می‌شود. توکن را پروژه صادر می‌کند تا در‌واقع واحدی از ارزش، خدمات دسترسی و… باشد. بهعنوان نمونه، OmiseGO (OMG) توکن مبتنیبر Ethereum بر بستر مالی OmiseGO است. این توکن برای سهولت پرداخت در شبکه OmiseGO طراحی شده است.
کاربردهای توکن (Token)
توکنها به‌دلایل زیر استفاده میشوند:
- دسترسی به خدمات پروژه (کیف‌پول، مبادلات، dApps و…)
- ایجاد محیطی خاص از پروژه‌ای خاص
توکنها می‌توانند:
- واحد باارزشی باشند
- روش پرداخت باشند (DEXs ،dApps و…)
- بهعنوان سرمایهگذاری باشند
- پاداش باشند
توکن NFT؛ نسل جدید توکنها
توکنهای غیرقابلتعویض یا NFT نسل جدیدی از توکنهای دیجیتال هستند که با ویژگی منحصر‌به‌فرد‌بودن، جایگاه ویژه‌ای در بازار ارزهای دیجیتال پیدا کرده‌اند. برخلاف توکنهای قابل‌تعویض مانند بیت کوین یا اتریوم که هر واحد آن‌ها ارزش و ویژگی‌های یکسانی دارد، NFTها نماینده داراییهای منحصربهفردی مانند آثار هنری، کلکسیون‌های دیجیتال، موسیقی، آیتمهای درون‌بازی و املاک مجازی هستند.
هر NFT با استفاده از استانداردهایی مانند ERC-721 یا ERC-1155 روی شبکه‌های بلاکچین (اغلب اتریوم) ایجاد می‌شود که امکان مالکیت و شفافیت و اصالت‌سنجی آن را فراهم می‌کند.
یکی از ویژگی‌های مهم NFTها این است که هر توکن، اطلاعات متمایزی را در خود ذخیره می‌کند که آن را از سایر توکنها متفاوت می‌سازد. این خاصیت باعث شده است تا NFTها به ابزاری قدرتمند برای اثبات مالکیت در فضای دیجیتال تبدیل شوند. بهعنوان مثال، هنرمندان می‌توانند آثار خود را به‌صورت دیجیتال بفروشند و ازطریق قراردادهای هوشمند، سهم خود از فروش‌های بعدی را نیز دریافت کنند. همین ویژگی انقلابی در دنیای هنر و خلاقیت به وجود آورده است و بازارهای NFT مانند OpenSea و Rarible به سرعت رشد کرده‌اند.
علاوه‌بر هنر دیجیتال، NFTها در حوزه‌هایی مانند متاورس و بازی‌های ویدئویی کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده‌اند. کاربران می‌توانند آیتمهای درون بازی مانند لباس و سلاح یا حتی زمین مجازی را به‌صورت NFT بخرند و به مالکیت خود درآورند. این توکنها به ایجاد اقتصادهای دیجیتال جدید کمک کرده و با مفاهیمی مانند وب ۳ و متاورس گره خورده‌اند. به‌طور کلی، NFTها نسل جدیدی از داراییهای دیجیتال هستند که راه‌های نوینی را برای تعامل انسان‌ها با دنیای دیجیتال ارائه می‌دهند.
نقش توکنها در شکل‌دهی متاورس و Web 3.0
توکنها بهعنوان یکی از اجزای مهم در متاورس و وب ۳، نقش محوری در ایجاد اقتصادهای دیجیتالی جدید ایفا می‌کنند. متاورس بهعنوان جهان مجازی تعاملی که در آن افراد می‌توانند فعالیت‌هایی نظیر خرید و فروش، بازی، برگزاری جلسه‌ها و حتی ساخت داراییهای دیجیتال را انجام دهند، به توکنها برای تسهیل تراکنش‌ها و مالکیت دارایی‌ها وابسته است. توکنهای غیرقابلتعویض (NFT) به‌ویژه در متاورس برای مالکیت آیتمهای مجازی مانند زمین و لباس و اشیای تزیینی استفاده میشوند و شفافیت و امنیت را در انتقال این دارایی‌ها تضمین می‌کنند. این ویژگی باعث شده است تا اقتصادهای درون متاورس بسیار پویا و مشارکتی شوند.
در وب ۳ که بر تمرکززدایی و شفافیت و کنترل کاربران بر داده‌ها تأکید می‌کند، توکنها ابزاری برای مدیریت شبکهها و تشویق کاربران به مشارکت هستند. بهعنوان مثال، توکنهای حاکمیتی به کاربران امکان می‌دهند تا در تصمیم‌گیری‌های مهم پروژه‌ها و پلتفرم‌های غیرمتمرکز شرکت کنند. همچنین، در این محیط کاربران می‌توانند با ارائه داده‌های خود یا مشارکت در فعالیت‌های مختلف توکن دریافت کنند. این رویکرد ارزش‌گذاری بیشتری بر نقش کاربران و تعامل آن‌ها دارد و مدلی پایدارتر از اقتصاد دیجیتال ایجاد می‌کند.
در آینده، پیشرفت‌های توکنها میتواند با ادغام فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و واقعیت افزوده و اینترنت اشیاء (IoT)، فرصت‌های بی‌سابقه‌ای ایجاد کند. برای مثال، NFTها می‌توانند به نمایندگان داراییهای دنیای واقعی در فضای مجازی تبدیل یا توکنهای کمکی برای دسترسی به خدمات متاورس و اکوسیستم‌های وب ۳.۰ استفاده شوند. این ادغام فناوری‌ها نه‌تنها مرزهای بین دنیای فیزیکی و دیجیتال را کم‌رنگ می‌کند؛ بلکه مدل‌های جدیدی از همکاری و ارزش‌آفرینی را ممکن می‌سازد که در آن کاربران و تولیدکنندگان محتوا هم‌زمان از مزایای اقتصادی بهره‌مند میشوند.
جمع‌بندی
صنعت ارزهای دیجیتال و بازار خرید ارز دیجیتال ضمن معرفی فناوری‌ها و راه‌حل‌ها و تعاریف کاملاً جدید، به‌سرعت در حال توسعه است. توکنهای بازار ارزهای دیجیتال قسمتی مهم هستند که این صنعت را به‌سمت جلو سوق می‌دهند.
