وایت پیپر (Whitepaper) معمولاً شامل نمای کلی پروژه، توکنومیکس، محصولات، ویژگی‌ها و اطلاعاتی از تیم سازنده پروژه‌های رمزارزی است.
پروژهها می‌توانند به‌طور آزادانه اطلاعاتی که در‌اختیار مخاطب می‌گذارند، انتخاب و محصولات و اهدافشان را گزارش کنند. ازاین‌رو، این گزارش مکان مناسبی برای شروع تحقیق درباره پروژه‌های بلاک چینی است.
درحقیقت، وایت پیپر سندی است که اطلاعات مهمی درباره پروژه بلاک چینی یا رمزارزی دربر دارد. به‌کمک این سند میتوان درک کرد که پروژه چگونه عمل می‌کند و در پی حل چه مشکلی است.
در این مقاله از بلاگ تترلند، وایت پیپر را به‌طور‌کامل معرفی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که چه اطلاعاتی مهمی را میتوان از آن استخراج کرد.
وایت پیپر چیست؟
وایت پیپر گزارشی است که در آن اطلاعاتی درباره مطلبی خاص به خوانندگان ارائه می‌شود. برای مثال، توسعه‌دهندگان می‌توانند سندی منتشر کنند و در آن، به کاربران نرم‌افزار درباره آنچه توسعه می‌دهند و دلیل ساخت آن آموزش دهند.
در فضای بلاک چین، وایت پیپر سندی است که شامل ویژگی‌های اصلی و مشخصات فنی پروژه ارز دیجیتال یا بلاک چینی می‌شود. اگرچه اکثر این گزارش‌ها بر توکن یا کوین خاصی تمرکز دارند، می‌توانند دربرگیرنده موضوعاتی مانند اقتصاد غیرمتمرکز (دیفای) یا کسب درآمد از بازی (Play-to-earn) باشند.
در وایت پیپر اطلاعات ضروری در قالب آمار و نمودار ارائه می‌شود و در آن، نحوه حاکمیت در پروژه و اشخاصی که روی آن کار می‌کنند و پروژه‌های فعلی و آتی یا نقشه‌راه (Roadmap) بیان می‌شود.
راهی رسمی برای ساخت وایت پیپر وجود ندارد و هر پروژه این مدرک را با‌توجه‌به شرایط خود ایجاد می‌کند؛ اما به‌طورکلی Whitepaper باید شامل اطلاعات آموزنده و شفاف و بی‌طرف درباره پروژه و اهداف آن باشد.
کاربران درباره اسنادی که سعی می‌کنند بدون ارائه اطلاعات کافی آنان را متقاعد کنند، همیشه باید محتاط عمل کنند.
وایت‌پیپرهای رمزارزی معمولاً به‌عنوان برنامه‌های تجاری برای پروژه‌های رمزارزی شناخته می‌شوند؛ زیرا سرمایه‌گذاران می‌توانند اطلاعات کلی درباره پروژه به‌دست آورند. باوجوداین برخلاف سایر برنامه‌های تجاری، معمولاً این اسناد قبل از راه‌اندازی پروژه منتشر می‌شوند و نقطه شروعی برای مشخص‌کردن جهت‌گیری و اهداف پروژه هستند.
چه اطلاعاتی را میتوان از Whitepaper استخراج کرد؟
بنیان‌گذاران هر پروژه به‌کمک Whitepaper سعی می‌کنند اهداف آن را بیان کنند. به‌عنوان نمونه، در وایت پیپر بیت کوین آمده است: «نسخه‌ای کاملاً همتا‌به‌همتا از پول الکترونیک است که برای پرداخت‌های آنلاین امکان ارسال مستقیم از شخصی به دیگر را بدون نیاز به مؤسسه‌های مالی فراهم می‌کند.»
در مثالی دیگر، اتریوم در وایت پیپر خود نوشته است: «هدف اتریوم ساخت پروتکلی جایگزین برای ایجاد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است.» این اسناد اغلب درباره کاربردهای واقعی پروژه رمزارزی گزارش می‌دهند؛ مثلاً نحوه حل مشکلی خاص یا بهینه‌سازی جنبه‌ای از زندگی روزانه را بیان می‌کنند.
با‌این‌حال، درباره وعده‌های داده‌شده باید محتاط بود؛ زیرا ساخت این گزارش‌ها مشکل نیست. برای مثال، در جریان افزایش عرضه اولیه کوین (ICO) در سال ۲۰۱۷، هزاران ایده خلاقانه ارائه شد؛ اما اغلب این پروژهها به وعده خود عمل نکردند.
درمجموع، به‌خاطر بسپارید که متصل‌کردن ارزی دیجیتال به کاربردی، نشان‌دهنده مقبولیت و استفاده از آن رمزارز نیست؛ بنابراین، وایت پیپر علاوه‌بر هدف‌ها و وعده‌ها، باید نشان دهد که آن رمزارز واقعاً چگونه کار می‌کند. برای نمونه، می‌تواند توضیح دهد از چه سازوکار اجماعی برای مشارکت غیرمتمرکز افراد در شبکه استفاده می‌کند.
وایت پیپر می‌تواند اطلاعات کاملی درباره توکنومیکس پروژه مانند نحوه توکن‌سوزی و اختصاص توکن و سازوکارهای تشویقی ارائه دهد. همچنین، می‌تواند شامل نقشه‌راهی برای نشان‌دادن جدول زمانی پروژه باشد و کاربران به‌کمک آن متوجه شوند در آینده چه انتظاراتی می‌توانند داشته باشند.
اگرچه وایت‌پیپرها به‌گونه‌ای نوشته می‌شوند که سرراست باشند و ایده‌ای کلی درباره پروژه به کاربران بدهند، برای تأیید معتبر‌بودن پروژه، ممکن است شامل اطلاعات فنی نیز باشند.
اهمیت مطالعه وایت پیپر چیست؟
وایت‌پیپرها برای اکوسیستم رمزارزها بدین‌دلیل اهمیت دارند که به چهارچوبی برای تحقیق درباره پروژه‌های بلاک چینی تبدیل شده‌اند. به‌طورکلی، بهتر است برای تحقیق درباره پروژهها، از وایت پیپر آنها شروع کنید.
وایت پیپر با عمومی‌کردن اطلاعات عمومی پروژه، باعث شفافیت و برابری می‌شوند. از این مدرک مهم میتوان برای شناسایی نقاط بالقوه و پرریسک استفاده کرد و متوجه شد که آیا پروژه بر اهداف اصلی خود استوار بوده است یا نه.
افراد مختلفی از وایت‌پیپرها استفاده می‌کنند. برای مثال، سرمایه‌گذاران می‌توانند آگاهانه‌تر سرمایه‌گذاری کنند و توسعه‌دهندگان می‌توانند درباره مشارکت در پروژه تصمیم بگیرند و افراد عادی نیز پس از مطالعه این گزارش، با اطمینان بیشتری می‌توانند به جامعه کاربران پروژه بپیوندند.
نمونه‌هایی از وایت پیپر
در‌ادامه، به‌اختصار وایت‌پیپر رمزارزهای مشهور بیت کوین و اتریوم را بررسی می‌کنیم تا ببینیم چه اطلاعاتی از آنها میتوان استخراج کرد.
وایت پیپر بیت کوین
در سال ۲۰۰۸، شخص یا گروهی به نام ساتوشی ناکاموتو برای اولین‌بار وایت پیپر بیت کوین را منتشر کرد. عنوان سند مذکور این بود: «بیت کوین؛ سیستم پول الکترونیکی همتا‌به‌همتا».
در این مدرک، اشاره شده بود که افراد چگونه می‌توانند از بیت کوین به‌عنوان پولی کارآمدتر خارج از سیستم سنتی بانکداری استفاده کنند. همچنین، اطلاعات فنی‌ای درباره این موضوع بیان شده بود که چگونه بیت کوین امکان ارسال پول دیجیتال در شبکه‌ای همتا‌به‌همتا و بدون واسطه را برای کاربران فراهم می‌کند.
همچنین، این سند نحوه محافظت از شبکه بیت کوین در‌مقابل سانسور و حملات دوبار خرج‌کردن (Double-Spending) را توضیح داده بود.
وایت پیپر اتریوم
در سال ۲۰۱۴، برنامه‌نویسی جوان به نام ویتالیک بوترین وایت پیپر اتریوم را منتشر کرد. حتی قبل از آن و در سال ۲۰۱۳ نیز، وی ایده اصلی این سند را در بلاگی با عنوان «اتریوم؛ پلتفرم نهایی قرارداد هوشمند و اپلیکیشن غیرمتمرکز» بیان کرده بود.
در این مقاله، ایده بلاک چین ماشین تورینگ کامل ارائه شده بود؛ یعنی کامپیوتری غیرمتمرکز که درصورت فراهم‌آوردن منابع و زمان کافی، می‌تواند هر اپلیکیشنی را اجرا کند.
علاوه‌براین، در نوشته یادشده بیان شده بود که هدف اتریوم چه تفاوتی با بیت کوین دارد؛ بدین‌صورت که بیت کوین به‌طور‌خاص برای پرداخت‌های همتا‌به‌همتای دیجیتال عمل می‌کرد؛ اما توسعه‌دهندگان به‌کمک اتریوم می‌توانند هر نوع اپلیکیشن غیرمتمرکز (Dapp) را توسعه دهند و راه‌اندازی کنند. برای مثال، میتوان در اتریوم رمزارز یا پلتفرم وام‌دهی غیرمتمرکزی دیگری ایجاد کرد.
همچنین، در وایت پیپر اتریوم فناوری‌هایی ارائه شده بود که ساخت اتریوم را امکان‌پذیر می‌کرد؛ ازجمله قرارداد هوشمند و ماشین مجازی اتریوم.
جمع‌بندی
به‌طورکلی، Whitepaper باید اطلاعاتی درباره این موضوع ارائه دهد که پروژه رمزارزی چه کاری انجام خواهد داد و چگونه آن را امکان‌پذیر خواهد کرد.
با‌این‌حال، وایت‌پیپرها ساختار مشخصی ندارند و هرکسی می‌تواند آنها را بنویسد. در‌صورتی‌که به پروژه بلاک چینی خاصی علاقه دارید، با دقت وایت پیپر آن را مطالعه کنید و از خطرهای احتمالی آن آگاه شوید.
پرسش‌های متداول
وایت پیپر چیست؟
مدرکی در مورد رمزارز یا پروژه بلاک چینی است و در آن اهداف پروژه و نحوه رسیدن به آنها ذکر شده می‌شود.
وایت پیپر چه اطلاعاتی را در اختیار میگذارد؟
به وسیله whitepaper میتوان در مورد توکنومیکس، فرآیند توکن سوزی و تقسیم رمزارزهای پروژه، اعضای تیم و … اطلاعات مفیدی به دست آورد.
