شوک برای جامعه دیفای: سقوط ناگهانی استیبل‌کوین sUSD به کمتر از ۰/۷۰ دلار

در ۱۸ آوریل ۲۰۲۵ (۲۹ فروردین ۱۴۰۴)، استیبل‌کوین sUSD، یکی از اجزای مهم در پروتکل مالی غیرمتمرکز Synthetix، با سقوط شدید قیمت مواجه شد و به ۰/۶۸ دلار رسید. این در حالی است که هدف طراحی این رمزارز حفظ نسبت یک‌به‌یک با دلار آمریکا بوده است. این جدایی شدید از نرخ ثابت یا به‌اصطلاح «دی‌پگ» (Depeg) باعث نگرانی بسیاری از فعالان حوزه دیفای شده و سؤال‌های مهمی درباره پایداری استیبل‌کوین‌های الگوریتمی به وجود آورده است.

دلیل اصلی سقوط استیبل‌کوین sUSD به به‌روزرسانی اخیر پروتکل Synthetix با نام SIP-420 نسبت داده می‌شود. این به‌روزرسانی ساختار مدیریت بدهی‌ها را تغییر می‌دهد و مکانیزم سنتی‌ای که سهام‌گذاران ($SNX Stakers) به‌صورت فردی sUSD صادر می‌کردند، با مدل استخر جمعی جایگزین کرده است. این تغییر باعث شد تا دیگر انگیزه‌ای برای خرید sUSD با قیمت ارزان‌تر و کمک به بازگشت نرخ ثابت وجود نداشته باشد. همین مسئله موجب تضعیف یکی از ابزارهای مهم‌ تثبیت نرخ sUSD شد.

سقوط چشمگیر ارزش استیبل‌کوین sUSD از اواخر مارس

برخلاف بسیاری از استیبل‌کوین‌هایی که پشتوانه واقعی مانند دلار یا یورو دارند (مانند USDT یا USDC) استیبل‌کوین sUSD به وثیقه‌گذاری توکن SNX و مکانیزم‌های مالی الگوریتمی وابسته است. این ساختار باعث شده است تا sUSD در برابر تغییرات فنی در پروتکل بسیار حساس‌تر باشد. براساس داده‌های بازار، افت قیمت sUSD از حدود ۲۰ مارس ۲۰۲۵ آغاز شد و تا ۱۰ آوریل به ۰/۸۳ دلار سقوط کرد. این روند نزولی همچنان ادامه یافت تا در ۱۸ آوریل به ۰/۶۸ دلار رسید که کمترین قیمت ثبت‌شده تاکنون است.

دلیل اصلی جدایی sUSD از نرخ ثابت

به‌روزرسانی SIP-420 نحوه مدیریت بدهی در پروتکل Synthetix را دستخوش تغییرات اساسی کرد. پیش‌از این به‌روزرسانی، کاربران SNX می‌توانستند به‌صورت فردی sUSD صادر کنند و خودشان مسئولیت مدیریت بدهی‌هایشان را برعهده بگیرند. این مسئله باعث می‌شد زمانی که قیمت sUSD از یک دلار کمتر می‌شد، کاربران آن را با تخفیف خریدند و برای بازپرداخت بدهی از آن استفاده کنند. این رفتار به بازگشت قیمت به سطح یک دلار کمک می‌کرد.

با معرفی مکانیزم جدید به ‌نام «استخر ۴۲۰»، تمام عملیات صدور sUSD و وثیقه‌گذاری به‌صورت جمعی انجام می‌شود. بنابراین، دیگر انگیزه‌ای برای خرید sUSD با تخفیف در میان کاربران وجود ندارد. همین مسئله باعث شد تا مکانیسم تثبیت نرخ از بین برود و قیمت به‌طور مداوم کاهش یابد.

در کنار این موضوع، به‌روزرسانی جدید باعث افزایش عرضه sUSD نیز شد. نسبت وثیقه‌گذاری برای صدور sUSD که قبلاً در سطح مطلوبی قرار داشت، اکنون به ۲۰۰ درصد کاهش یافته است. این یعنی برای صدور هر یک دلار sUSD، تنها نیاز به وثیقه‌گذاری دو دلار SNX وجود دارد. این کاهش نسبت وثیقه باعث شد تا صدور sUSD ساده‌تر و سریع‌تر انجام شود که نتیجه آن، افزایش درخورتوجه در حجم sUSD در بازار بود. طبق گزارش Parsec Research، بیش از ۸۰ میلیون دلار از توکن SNX وارد این استخر شده است که همراه با کمپین تبلیغاتی Infinex، افزایش بیش‌از‌حد عرضه sUSD در بازار را به‌دنبال داشته است.

کاهش قیمت توکن SNX نیز مزید بر علت شده است؛ زیرا اگر ارزش SNX بیش‌از‌حد کاهش یابد، sUSD دیگر به‌صورت کامل به‌واسطه وثیقه پشتیبانی نمی‌شود. این نگرانی موجب شد بسیاری از کاربران sUSD را به SNX تبدیل کنند و آن را در بازار آزاد بفروشند. این اقدام نیز فشار فروش بیشتری بر SNX وارد کرده و به‌طور زنجیره‌ای باعث کاهش ارزش بیشتر آن شده است. به این فرایند در ادبیات مالی «چرخه کاهش اهرم» (Deleveraging Cycle)  گفته می‌شود.

کاهش ارزش کل قفل‌شده و افت فعالیت کاربران

از زمان آغاز افت قیمت  sUSD، ارزش کل قفل‌شده (TVL) در پروتکل Synthetix نیز با کاهش شدیدی مواجه شده است. بین ۲۹ مارس تا ۱۷ آوریل ۲۰۲۵، ارزش TVL از ۱۰۰ میلیون دلار به ۷۰ میلیون دلار کاهش یافته است. همچنین، تعداد حساب‌های فعال در معاملات دائمی (Perpetuals) و حجم این معاملات نیز از ۹ آوریل تاکنون بیش از ۷۰ درصد افت پیدا کرده‌اند. این آمار نشان‌دهنده کاهش شدید اعتماد کاربران به اکوسیستم Synthetix در پی بی‌ثباتی ایجاد شده است.

واکنش تیم Synthetix برای بازیابی ثبات sUSD

تیم توسعه‌دهنده Synthetix تأیید کرد که این بحران نتیجه «دردهای دوران گذار مکانیزمی» است. همچنین، اعلام کرد که در حال انجام اقداماتی برای بازگرداندن ثبات است. یکی از اقدامات مهم، افزایش مشوق‌های نقدینگی در استخرهای Curve است تا تقاضا برای خرید sUSD افزایش یابد و قیمت به نرخ ثابت بازگردد. علاوه‌بر این، برنامه‌هایی برای ایجاد کانال‌های جدید تقاضا برای sUSD در دست اجراست. ازجمله این طرح‌ها می‌توان به ادغام sUSD در بازارهای وام‌دهی و استفاده از آن در سایر برنامه‌های دیفای اشاره کرد.

بنیان‌گذار پروتکل Synthetix نیز اخیراً با انتشار پستی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که اکنون مالک ۳۵ میلیون توکن SNX است و بزرگ‌ترین سهام‌دار این پروژه محسوب می‌شود. او در این پست گفت که برای تأمین مالی پروژه، از سال ۲۰۲۰ تاکنون حدود ۹۰ درصد از دارایی‌های اتریوم خود را فروخته است.

اهمیت سقوط استیبل‌کوین sUSD برای آینده دیفای

Nftevening می‌نویسد که این رویداد بحرانی باردیگر اهمیت وجود مکانیزم‌های پشتیبان قوی هنگام اعمال تغییرات ساختاری در پروتکل‌های دیفای را به‌وضوح نشان می‌دهد. موفقیت یا شکست تیم Synthetix در بازگرداندن نرخ ثابت  sUSD، نه‌تنها بر اعتماد به این پروتکل، بلکه بر آینده استیبل‌کوین‌های الگوریتمی در کل بازار دیفای تأثیرگذار خواهد بود. سرمایه‌گذاران و کاربران این حوزه باید با دقت تحولات آتی را دنبال کنند تا ببینند آیا sUSD می‌تواند دوباره ثبات خود را بازیابد یا همچنان با مشکلات رقابت در بازار روبه‌رو خواهد بود.

آشنایی با Synthetix و sUSD

Synthetix  پروتکل مالی غیرمتمرکز (DeFi) مبتنی‌بر بلاک‌چین اتریوم است که به کاربران اجازه می‌دهد تا دارایی‌های مصنوعی به نام «سینث» (Synths) را ایجاد و معامله کنند. این دارایی‌های مصنوعی ارزش دارایی‌های واقعی مانند ارزهای فیات، رمزارزها، فلزات گران‌بها یا حتی سهام شرکت‌ها را بدون نیاز به مالکیت واقعی آن‌ها بازتاب می‌دهند.

برای مثال، توکن sUSD قیمت دلار آمریکا را دنبال می‌کند، sBTC معادل بیت‌کوین است و sAAPL قیمت سهام شرکت اپل را شبیه‌سازی می‌کند. این ساختار به کاربران اجازه می‌دهد تا به طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها در قالبی کاملاً غیرمتمرکز دسترسی داشته باشند.

برای صدور این دارایی‌های مصنوعی، کاربران باید توکن SNX را وثیقه‌گذاری کنند. نسبت معمول وثیقه‌گذاری ۷۵۰ درصد است. این یعنی برای صدور هر یک دلار از دارایی مصنوعی، باید ۷/۵ دلار SNX قفل شود. این نسبت چشمگیر باعث می‌شود تا سیستم در برابر نوسان‌های شدید بازار مقاوم باقی بماند. ناگفته نماند که جامعه کاربری ازطریق حاکمیت غیرمتمرکز می‌توانند وثیقه‌گذاری و سایر پارامترهای پروتکل را تغییر دهند. این انعطاف‌پذیری به پروتکل اجازه می‌دهد تا با شرایط بازار به‌صورت پویا تطبیق پیدا کند.